شهريور 1320 مصادف با اوت 1941 جنگ جهانى دوم، ايران در جنگ اعلام بى طرفی مى كند، اما روس و انگليس به بهانه ممانعت از پيشروى ارتش آلمان و به حمايت از جبهه يكديگر به مناطق شمال و جنوب ايران هجوم مى بردند و ارتش شوروى بخش هایی از شمال ايران را اشغال مى كند. تهاجم اتحاد شوروى قرار است در دو مرحله متمايز انجام گيرد، نخستين مرحله ورود به تركيه است به بهانه ايجاد تحول در تركيه تا بتواند به نواحى شرقی مديترانه و مناطق نفت خير خليج فارس دست يابد ولى اين نقشه با عدم موفقيت روبرو مى گردد و شوروی ها استراتژی خود را تغيير مى دهند. اين تغيير مقارن با حمله جديد شوروى به آذربايجان است كه به فرمان و دستور استالين رهبر ديكتاتورشوروى به اجرا در مى آید و هدفش از اين نقشه شوم و پليد، تصاحب بى سر و صداى شمال ايران از آذربايجان تا گيلان و مازندران و خراسان است.
پس آذربايجان را كه قلب مناطق اشغالى شوروى و هم مركز ارتباطى ميان قفقاز و خاورميانه می باشد را به عنوان مركز فعاليت هاى حزبى خود انتخاب مى كند و یک گروه شورشى كمونيستى راه مى اندازد و رهبرى آن را به كراسنیک سر كنسول شوروى در تبريز مى سپارد تا طبق دستور او گروهى از نظاميان را كه بيشتر تابع اوامر سياسى بودند تا نظامى، گرد آورد و سازماندهى كند و حزبى به نام حزب دموكرات آذربايجان تاسيس نمايد. بعد از اين حركت، استالين اقدام به آوردن شمار چشمگيرى از مهاجران آذربايجان شوروى مى كند تا ضمن حمايت از نيروهاى شورشى نيروهاى نظامى را هم تقويت كند.
وى 15 نوامبر 1945 با رساندن جنگ افزار به دست شورشيان نقشه انقلابى گسترده خود را در آذربايجان عملى مى كند و براى امنيت نيروهاى اشغالگر، فرماندهان شهربانى و نظامى تبريز را تهديد مى كند كه مقاومت نكنيد، وازسویی جعفر پيشه ورى را كه يكى از فعالان سياسی كمونيست است و در زمان جنگ جهانى اول از رهبران نهضت كمونيست ايران بوده و به جهت همين سوابق و وابستگى به شوروى بود كه هم از مجلس ملى ايران كنار گذشته مى شود و هم ده سال به زندان می افتد را فرا مى خواند و با ارائه دستورها و راهكارها و راهبردهاى جامع و لازم او را به نخست وزيرى رژيم جديد آذربايجان مامور مى كند تا جدايى و انتزاع و سرانجام الحاقی آذربايجان از خاک ايران به قلمرو اتحاد جماهير شوروى را تدارک بيند.
پيشه ورى كه با نظارت مستقيم ماموران شوروى و پشتيبانى ارتش اشغالگر شوروى در دسامبر 1945 میلادی (21 آذر 1324 خورشیدی) موفق به تأسيس حكومت مستقل آذربايجان مى شود، حكومت پوشالى كه از كنترل دولت ايران بيرون بود و براى جلب توجه مردم ضمن تدوين قانون اساسى و تغيير زبان و واحد پول، اقدام به يک رشته اصلاحات از جمله كشاورزى، كارگران، و بهبود خدمات آموزشی مى كند، و همه مخالفان خود را از مردم عادى تا نظاميان و زمينداران و ديگران را مى كشد و به زندان مى اندازد و اموال و املاكشان را غصب و غارت مى كند و مردم را نسبت به شاه بدبين مى كند. اما مردم نسبت به ماهيت واقعى اين اقدامات فرمايشى و فريبكارانه كاملاً هوشيار بودند.
جنگ پايان يافت، و شوروى به موجب پيمانى كه با ايران امضاء كرده بود موظف بود ضمن اينكه در مناطق اشغالى حقوق و حاكمين دولت ايران را در مورد امور غير نظامى محترم شمار در حفظ و تماميت ارضى ايران بكوشد و شش ماه بعد از جنگ جهانى دوم نيروهاى خود را از ايران خارج كند.
دوم مارس 1946 روزى كه شوروى مى بايست قواى خود را از ايران خارج كند، هيچگاه اقدامى از سوى آن ها براى خروج ديده نشد و تصميم گرفتند بنا بر مقتضيات سياسى نيروهاى نظامى خود را وسعت دهند و سه نيروى حمله و يک نيروى احتياط تشكيل دادند:
١- نيرويی كه پايگاه آن در خوى و سرحدات تركيه بود و از دو قسمت حمله تشكيل شده بود در باكو و رضاييه؛
٢- نيروى دوم در مياندواب و واحدهاى مقدم آن در سرحدات عراق و كركوک و موصل بود؛
٣- نيروى سوم در زنجان و واحدهاى مقدم آن در كرج بود؛
٤- نيروهاى ذخيره بين مراغه و تبريز تقسيم شده بودند.
زيرا مى دانستند اگر خاک ايران را ترک كنند دولت ايران بدون گرفتن کمک از خارج، شورشيان آذربايجان و قائله پيشه ورى را به سرعت سركوب خواهد كرد. بنابراين براى ماندن در خاک ايران اعلاميه صادر كرد كه به علت آشفتگی اوضاع ايران كه امنيت مرزهاى شوروى را به مخاطره مى اندازد ناچارند نواحى شمال ايران را در اشغال نگهدارند. اين تجاوز بيشرمانه شوروى ها به حق حاكميت دولت ايران، موجب مبادله يادداشت هایی بين ايران و امريكا و انگليس و شوروى گردد و ايران به شوراى امنييت تازه تأسيس شكايت برد ولى هيچ یک از اين اقدامات مؤثر نيفتاد.
در نهایت برای پایان دادن به این توطئه و اقدام پلید شوروی که تصاحب شمال غرب ایران و کل نیمه شمالی بود، بعد از مذاکرات ایران در سال 1324 - 1325 با این کشور، روسیه از ایران خواست که شکایت خود را از شورای امنیت پس بگیرد، بدین منظور قرار شد در 21 مارس 1946 در اجلاس جدید شورای امنیت آقای علاء سفیرکبیر و نماینده ایران پس گرفتن شکایت را مطرح کند اما ایشان به دستور اعتنایی نمی کند و آقای اعلاء اوضاع ایران را آنگونه كه هست تشريح مى كند، اين سخنرانى در تاريخ شوراى امنيت از درخشان ترين سخنراني هاست. با شنيدن اين سخنرانى نمايندگان امريكا با لحن تندترى از نماينده ايران سخن به اعتراض عليه شوروى گشودند و به دنبال آن در جلسه 26 مارس شوراى امنيت اعلام مى شود طبق قراداد نفتى كه بين ايران و شوروى به امضاء رسيده، شوروى اعلام كرده نيروهاى خود را از خاک ايران بيرون مى برد و در قبال آن دولت احمد قوام تعهد مى دهد كه لايحه تشكيل امتياز نفت درياى مازندران را به شوروى براى تصويب به مجلس تسليم كند.
بعد از اين قرارداد، شوروى در 19 ارديبهشت 1325 (مه 1946) ارتش خود را در برابر ديدگان حيرت زده و سران وامانده و سرخورده فرقه دموكرات از آذربايجان بيرون مى برد. فقدان اين پشتوانه مهم و حياتى و عدم حمايت دولت شوروى از فرقه دست نشانده پيشه ورى اين سازمان را چنان سست و متزلزل ساخت كه آنان نه تنها از خواسته ها و آرمان های نخستين خود عدول كردند بلكه مزدوران و ماموران و فدائيان اين فرقه نتوانستند در مقابل ارتش رهایی بخش ايران ايستادگى كنند، زيرا قبل از ورود ارتش سرافراز ايران، اهالى غيور آذربايجان خود بسيارى از عمال و عمله آدمکش و مزدور فرقه را مجازات كرده بودند و بسيارى از سران فرقه به ويژه خود پيشه ورى كه همواره شعار "مرگ آرى، بازگشت نه" را سر مى داد به شمال ارس گريختند و ارتش دلاور ايران روز 21 آذر 1325 به تبريز وارد و
منطقه را از لوث وجود اعضاء و اتباع فرقه دموكرات پاک نمود و آذربايجان سرافراز را به آغوش مام میهن بازگرداند.
بعد از اين واقعه شوروى سعى نمود كه نقش مداخله مستقيم خود را تامدت ها پنهان و مخفى نگه دارد اما با افشاگرى شمارى ازماموران کا گ ب و در نهايت انتشار اسناد رسمى و سرى اتحاد جماهير شوروى نقش و برنامه هاى خيانت بار دولت شوروى كاملاً آشکار شد و تلاش هواداران وطن فروش و پان تركيست پيشه ورى تماما نقش بر آب شد.
امروز هم حزب پان ايرانيست بر اين باور است كه روسيه همان دشمن تاريخى ايران است، نه دوست ما، و حضور نيروهايش در خاک ايران براى دستيابى به همان خواسته هاى گذشته است تا در فرصت مناسب به مقاصد پليد خود دست یابند.
پاینده ایران
