سیاست رفاهی - ۱۲

 

ارزش یا انگیزه کار - ۲ 

 

«راست است که ثروت هر ملت ترکیب داده های طبیعت در سرزمین نیاکانی است با کار نیروهای خلاقه آن ملت، و این کار اعم است از کارهای مغز و کارهای دست، ولی نکته ای که نباید از آن ها غافل بود، انگیزه کار است. چرا یک فرد کار میکند و چرا یک ملت کار میکند؟ این بزرگترین سوالی است که در مورد منشا و ثروت ملی باید مطرح شود. زیرا اگر انگیزه کار وجود نمی داشت کار انجام نمی‌گرفت، و اگر کار انجام نمی‌گرفت، ثروت های ملی به گونه‌ای که امروز هست نمی بود.

اما انگیزه کار چیست؟ مجموع و ترکیب آن بخش از پرداخته های پیشین که آن را معنوی نامیدیم، یعنی وجودشان بر هستی های دیدنی و روان های آدمیان سوار و پیوسته است ارزش هایی پدید می آورند که آن ارزش ها بر آدمی به هر دلیل گرامی است و آدمیان در پی آن ارزش ها به حرکت می آیند و به کار می پردازند. این که خواسته اند ارزش هر کالا را تنها در مقدار کار نهفته در آن بدانند سخت بی پا و ناقص است زیرا مطلق کار هیچ ساخته ای را ارزش نمی بخشد و نخست ارزش هر کالا در آن است که نوعی از بشر بر آن مصرفی فرض کند و فرض آن که کالایی وجودش ضرورتی دارد ناشی از سلسله ای از عوامل غریزی و روانی که قبلا بر وجود کسی اثر گذاشته باشد. پس آن که چیزی را ارزش می بخشد، ناشی است از آن محیط معنوی که در پیش پدید آمده است که خود ساخته سده ها کار است که از هر کار جنبه معنوی کار دیگر اثر گذاشته و این آمیخته جنبه‌های معنوی هر کوشش، که در تعبیر کلی فرهنگ یک ملت نامیده می شود محیط روانی را پدید می آورد و در این محیط روانی ارزش ها ساخته می شود و چگونگی ضروریات شکل می پذیرد و آن گاه کار و کوشش برای پدید آوردن آن ساخته ها که حاوی ارزش‌ها است صورت می پذیرد و بار دیگر ارزش معنوی آن ساخته ها بر محیط روانی اثر می گذارد و در ارزش ها دگرگونی پدید می آید و انگیزه کوشش های دگرگونه ای می‌شود. کوتاه سخن آن که بعضی از اثرات هر کار به گنجینه فرهنگ ملت انتقال می‌یابد و بر چگونگی ارزش ها، که ایجاد آن انگیزه آدمیان است، اثر می گذارد موجی از کار به‌دنبال آن پدید می آید.»

 

(از کتاب سیاست رفاهی نوشته سرور دکتر محمد رضا عاملی تهرانی, ۱۳۴۸) 

 

@paniranist_party