هر چند گسلهای تهران فعلا قصد تکان خوردن ندارند اما برخی مناطق پایتخت از جمله منطقه 1، 2، 3، 4، 5 ، 22 و مناطق جنوبی از جمله 15 و 20 از مناطق پرخطر هستند که برای مقاوم سازی آنها باید چاره ای اساسی اندیشید.

به گزارش خبرنگار مهر، میان این همه شتاب و دغدغه برای رسیدن ها، ناگهان همه چیز می لرزد. تکانهای پی درپی. خانه هایی پوک و توخالی با اولین تکان فرو می ریزند و زمین ترک می خورد وساکنانش را می بلعد.

در میان کوچه های باریک و خانه های بی نما دیگر چیزی به نام زندگی باقی نمانده است. همه چیز با خاک آمیخته شده و آن چه مانده آخرین نفسهایی است که زیر خروارها خاک منتظر ناجیانشان هستند. این خانه های مریض که موریانه درونشان راخالی کرده و ریزدانه هایی که مدت ها در کمین جان ساکنانشان بوده اند با آرام ترین تکان همچون یخ آب شده ای آرام به سطح می رسند.

اما هیچکدام ازساکنان این شهرچنین تصویری را به یاد ندارند، زیرا از آخرین تجربه زلزله تهران صد و هشتاد سال گذشته است.

آرامش قبل از طوفان گسل های تهران

گسل های تهران مدتها است که آرام گرفته اند و تکانی نمی خورند اما به اعتقاد بسیاری باید منتظر جا به جایی این صفحات زیرزمینی بود.اما کدام مناطق شهر تهران برروی گسل قرار گرفته اند.

به اعتقاد کارشناسان بعضی از گسلهای پایتخت شناسایی نشده اند. اما شاید 9 تا 10 منطقه تهران بر روی گسل قرار داشته باشند که شامل مناطق شمالی تهران از جمله منطقه 1، 2، 3، 4، 5 و 22 برخی مناطق جنوبی از جمله 15 و 20 می شود.

مسعود شفیق، مشاورعالی طرح جامع تهران در رابطه با گسل های پرخطر تهران به مهر می گوید: گسل ری و گسل مشاع که در جنوب و شمال تهران قرار دارند از گسل های خطرناک شهر تهران هستند که در طرح جامع تهران برای فضاهای مدیریت بحران این مناطق برنامه ریزی هایی انجام شده است. اما چقدر خانه های پایتخت با این گسل ها فاصله دارد؟

بسیاری از کارشناسان شهری معتقدند: حریم هیچ گسلی در تهران رعایت نشده و در مکان هایی که نباید بلندمرتبه سازی صورت می گرفته، برج های چندین طبقه ساخته اند. هر چند در مقطعی آیین نامه هایی آن هم از سوی مسوولان سازمان برنامه و بودجه در خصوص ساختمان تهیه شد، اما هیچ کدام اجرایی نشده و در نهایت امروزه شاهد ساخت و سازهایی بی رویه در محدوده گسل ها هستیم.

مقاومت 6 ریشتری خانه های تهرانی

محسن تشکری کارشناس ارشد عمران با اشاره به مقاومت ساختمان های تهران در برابر زلزله می گوید: ساختمان های نوساز تهران صرفا در برابر زلزله ای با درجه تخریب 6 ریشتری مقاومت دارند و در درجات بالاتر زلزله به تخریب آنها می انجامد که این موضوع در بافت فرسوده به زیر 5 ریشتر می رسد. اما چقدر شهر آمادگی مقابله با زلزله را دارد ؟

مشارکت مردم اساس مقابله با زلزله

محمد هادی ایازی با بیان این که براساس اطلاعات تاریخی زلزله شناختی شهر تهران از زلزله های شدیدی در طی اعصار گذشته با تناوب 150 ساله رنج برده است و آخرین زلزله ای که تهران را به شدت لرزاند مربوط به 180 سال پیش است به مهر می گوید: طی پنج سال اخیر به دلیل موقعیت خطرپذیری تهران یکی از اولویت های شهرداری تهران توسعه کیفیت برنامه مقابله با بلایا بوده است.

او ساخت سوله های مقاوم در برابر زلزله با کلیه امکانات را گامی اساسی برای آمادگی در مقابل بلایا می داند و می گوید: مشارکتهای عمومی در مدیریت بحران نقش اساسی دارند، تجربه جهانی نشان می دهد که هیچ نظام واکنش بحران دولتی نمی تواند به تنهایی و به کفایت از عهده بحران ناشی از زلزله برآید. مشارکت مردم محلی برای پاسخ به اضطرار و آمادگی آنان در مقابله با بلایا برای کاهش اثرات مخاطرات طبیعی بسیار حایز اهمیت است.

ایازی اضافه می کند: تجربه نشان داده است که اولین گروه هایی که می توانند به شهروندان در هنگام بروز بلایا کمک کنند خود مردم ساکن در همان محلات هستند.اما معمولا شهروندان محلی برای بلایا تعلیم داده نشده اند و بالطبع کمک موثر آنان به علت عدم آمادگی شان به شدت محدود می شود.

ایازی به طرح "دوام" در این رابطه اشاره می کند و می گوید: پروژه دوام به عنوان یک تجربه در تهران به منظور بسیج نیروهای شهروندان تهرانی در 374محله و برای تقویت نظام مند نقاط ضعف آنان طراحی شده است.

او در تشریح طرح دوام می گوید: یک برنامه دقیق طراحی شده شامل آموزش ها و تمرین های عملی بوده که در برگیرنده معلومات پایه، مهارتها و اعتماد به نفس برای داوطلبانی است که در واکنش موثر به بلایا مشارکت خواهند کرد. سازماندهی مورد نیاز برای هماهنگی فعالیتها و حفظ آمادگیهای گروهی در درازمدت توسط ساختار گروهی دوام تامین می شود که رویه ها و عملکرد و وظایف تعریف شده مشخصی دارند و بالاخره کارایی داوطلبان با تامین امکانات و ابزار و تجهیزات مناسب و لباس ایمن افزایش می یابد.

 

برای بعد از زلزله برنامه داریم

حسن بیادی نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران به بی برنامگی در رابطه با زلزله احتمالی تهران اشاره می کند و به مهر می گوید: ما برای بعد از زلزله برنامه داریم اما برای قبل از زلزله برنامه ‌هایمان با هم منسجم نیست.

او اضافه می کند: یکی از مباحث مهم در این حوزه نحوه سرمایه‌گذاری و مشارکت در برنامه‌ها است.اما در این میان حلقه مفقوده‌ای وجود دارد که آن نیز بحث آموزش است.

بیادی با بیان این نکته که آموزش نوعی سرمایه‌گذاری است، یادآوری می کند: اگر برای برون رفت از بحران و خطر‌پذیری پولی هم خرج کنیم، این پول هزینه نیست بلکه یک نوع سرمایه‌گذاری است.

زلزله را جدی بگیرید

عزیزالله رجب‌زاده، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نیز فرسودگی شریان‌های حیاتی و فرسودگی و ریز‌دانگی واحد‌های مسکونی و زمان‌بر بودن غلبه بر تمامی را از مشکلات تهران در هنگام بروز زلزله می داند و می گوید: متاسفانه هنوز احتمال وقوع زلزله را جدی نگرفته‌ایم و زمین‌لرزه تهران را باور نداریم و نشانه آن ضعف‌های موجود در ساخت و ساز‌ها، عدم آموزش مردم و کافی نبودن میزان تلاش‌ها در این حوزه نسبت به مخاطره موجود است.

او ادامه می دهد: البته نوسازی، ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی ابنیه زمان‌بر است اما آموزش مردم با راههای ارتقای آمادگی در کوتاه مدت امکان‌پذیر است و متاسفانه 80 درصد مردم هنوز آموزشهای لازم در حوزه مواجهه با زلزله را فرانگرفته‌اند.

مجید پاکساز با اشاره به اینکه یکی از ویژگیهای طرح تفصیلی جدیدی تهران این است که این طرح در محیط GIS تهیه شده و لایه های مختلفی را شامل می شود به مهر می گوید: یکی ازاین لایه ها لایه نقشه های زلزله و یا نقاط بحران خیز است که آماده شده است.

وی با بیان این که در طرح تفصیلی به مقاوم سازی تک بناها پرداخته نشده گفت: در این طرح بافت فرسوده مورد تاکید قرار گرفته و راهکارهایی برای ساخت و ساز در آن پیش بینی شده است.

پاکساز ادامه می دهد: ایجاد انگیزه برای ساخت این بناها با ما است اما کیفیت ساخت در مسئولیت ما نیست.

وی درباره مقاوم سازی خانه هایی که پیش از اجرایی شدن طرح تفصیلی ساخته شده اند می گوید: تصور ما این است که شهر جدیدی بر روی شهر فعلی تهران ساخته شود که این شهر با برنامه ساخته و اشتباهات گذشته به مرور پاک می شود.

نمی توان پیشگویی کرد که چه هنگام این شهر حجیم و تو خالی می لرزد و خانه های سستش را با خاک یکسان می کند.اما می توان بی آن که منتظر بلا بود با آمادگی به استقبالش رفت و با حسرت به خانه های ژاپنی که با تکان های هشت ریشتری خم هم به ابرو نمی آورند نگاه نکرد.