نامه وارده از دکتر علی موسوی به مهندس کورش زعیم درباره گفت و گوی انجام شده میان مهران شهرخانی با مهندس زعیم:

مهندس زعیم گرامی؛ در مورد تعریف شما از ملت باید عرض کنم که در قوانین بین المللی تعریف قطعی و روشنی از واژه ملت نداریم. در نظام بین المللی، واژه ملت (nation) دارای بار مفهومی کشور نیز هست و از اینرو مفهومی یکدست نیست. در حوزه نظام بین المللی، ملت عموما در چهارچوب نظریه نمایندگی کشور و به شکل سیاسی و گاه موقت مفهوم می شود. از اینرو قابل اتکا نیست زیرا ما به طور مداوم شاهد فروپاشی و زایش کشورها هستیم. از دیدگاه آکادمیک می توانیم سه رهیافت را در این مورد پی بگیریم:

1- رهیافت کهن گرا که ملت ها را به طور کل دارای ریشه تاریخی می داند و در میان ملل تاریخی و شرقی دارای طرفداران فراوان است.
2- رهیافت ساختارگرا یا برساخته که ملت ها را امری ساختگی و گاه مصنوعی و در نتیجه سیاست کشورها و به ویژه سیاست های امپریالیستی می داند که در میان طیف چپ و مارکسیست دارای طرفداران فراوان است.
3- رهیافت سوم که توسط آنتونی اسمیت ارائه گشته ملت ها را هرچند دارای ریشه های تاریخی می داند اما تاثیر سیاست و شرایط نوین جهانی را نیز در نظر می گیرد و رهیافتی میانه است.

اما از دیدگاه پان ایرانیسم، «ملت حلقه ی ناگسستنی نسل های گذشته، حال و آینده است». بنابراین نظریه پان ایرانیسم به دیدگاه های یکم و سوم نزدیک است زیرا از گذشته تا آینده را مد نظر قرار می دهد. رویدادهای بزرگ تاریخی همچون شکل گیری ایران و هویت ایرانی در دوره شکوهمند باستان، مبارزات هویتی و فرهنگی در دوره اسلامی، برآمدن سلسله های ایرانی، انقلاب مشروطه، مدرنیزاسیون پهلوی، جنبش ملی شدن نفت، دفاع هشت ساله و رویدادهای فراوان دیگر شاهدی روشن بر گستردگی مولفه های ملیت تاریخی و تداوم هویت ملی و ایرانی است. نگاه ما به ملت ایران در جغرافیای فلات ایران است. علیرغم سیاست های زشت استعماری در جدایی ایرانیان از یکدیگر و ایجاد نفرت از ایران در کشورهای همسایه، به طور مداوم شاهد برقراری پیوند میان اقلیم کردستان، تاجیکستان، روشنفکران افغانستان، بحرینی ها، تالشی ها، و آذری های باکو و... با ایرانیان درون مرز هستیم و جالب تر آنکه علیرغم سیاست های حاکمیت مذهبی در تقابل گسترده با هویت ایرانی و سرکوب ناسیونالیسم ایران و انجام روش های آزار دهنده نسبت به اقوام و خاندان های ایرانی در درون و بیرون از مرزهای کنونی ایران، شاهد گسترش آرام و خزنده ی اشتراکات ایرانی تباران هستیم. بی گمان اگر در ایران حاکمیت ملی برقرار می بود روند چهره نمایی ملت ایران در پهنه ی فلات ایران بسیار بهتر رخ می نمود. اینجانب و شما، هردو در تجمع پشتیبانی از کوبانی در تهران حضور داشتیم و گستره ی وسیع همدردی مردم را در بیشتر شهرهای ایران با کردهای آنسوی مرز دیدیم. این امر و مسائلی از این دست نشان می دهد که تعریف و بازشناخت ملت تنها در حوزه تصمیم نهادها و قوانین بین المللی نیست. نمونه بارز دیگر شکست پروژه ملت سازی استعمار انگلستان، شوروی، و آمریکا در چندین دهه حضور در افغانستان بوده است (مورد افغانستان موضوع پایان نامه ای ارزشمند در دانشگاه تبریز بوده است که به زودی در اختیار خوانندگان قرار خواهد گرفت).

به هر روی ضمن تایید بخش فراوانی از سخنان و نظرات مهندس زعیم، چند نکته مهم دیگر را نیز در چند روز آینده خواهم آورد که دیدگاه های پان ایرانیسم را شفاف تر بازتاب دهد. بی گمان گفتمان اخیر در فضای دوستانه می تواند مسبب نزدیکی بیشتر دو طیف بزرگ ایران دوست (جبهه ملی ایران و حزب پان ایرانیست) گردد.

پاینده ایران

دکتر علی موسوی

گفت و گوی مهران شهرخانی تهرانی با کورش زعیم پیرامون «ناسیونالیسم ایرانی»